Lenin đã từng tuyên bố cách tốt nhất để hủy diệt hệ thống kinh tế Tư Bản là làm cho đồng tiền của họ bị phá giá. Khái niệm nầy dĩ nhiên không sai vì không còn biện pháp nào tinh vi và hữu hiệu hơn để đánh đổ căn bản một xã hội bằng cách phá giá đồng tiền. Tuy nhiên chỉ với ý nghĩ đơn thuần chắc chắn không thể thực hiện được mà cần phải am tường luật kinh tế và trong một môi trường thuận lợi. Thực tế, hủy hoại nền kinh tế một quốc gia đã là chuyện khó, nhưng cứu nền kinh tế chính đất nước mình khỏi hiểm họa phá sản vì lạm phát lại càng khó hơn.
Theo Thời Báo Kinh Tế Việt Nam ngày 3/12/07 Tổng Cục Thống Kê cho biết mức lạm phát tháng 11 năm nay là 9.45% so với mức phát triển kinh tế cùng thời gian là 8.50%. Đây không hẵn là tình trạng kinh tế suy thoái, mà là nạn lạm phát nhất thời không thể kiềm chế. Trong bài viết nầy chúng ta sẽ tìm hiểu những nguyên nhân đưa đến lạm phát và sư tương quan giữa việc in tiền và lạm phát.

Chỉ số lạm phát được tính bằng phần trăm % căn cứ trên sự thay đổi giá cả nhiều mặt hàng theo thời gian; chỉ số lạm phát Việt Nam 9.45% như hiện nay. Khi mức lạm phát tăng đến 50% hay cao hơn, nền kinh tế quốc gia có thể đi đến khủng hoảng. Để hiểu được vấn đề lạm phát trước tiên chúng ta cần phải hiểu tiền là gì, yếu tố cung cầu và ảnh hưởng của đồng tiền trong nền kinh tế.

Định nghĩa đồng tiền

Khi chúng ta nói người có nhiều tiền, thường có ý nói đến người giàu có. Về kinh tế, tiền là phương tiện dự trữ tài sản; tổng số tiền của mỗi người chúng ta gom lại thành tổng số tài sản quốc gia. Đồng tiền đóng ba vai trò chính:

1. Dự trữ giá trị: tiền là phương tiện chuyên chở giá trị mua bán hiện tại đến tương lai. Nếu đi làm hôm nay được $100, tôi có thể giữ đồng tiền đó lại và tháng sau vẫn còn giá trị của nó. Không hẵn giá trị đồng tiền luôn an toàn, nếu tháng sau lạm phát lên cao, dĩ nhiên giá trị mua sắm rất có thể ít hơn $100.
2. Là đơn vị tiền tệ: tiền được dùng làm đơn vị tiền tệ trao đổi trên thế giới ngày nay, từ giá cả mua bán cho đến vay nợ. Ví dụ mua một máy in lazer với giá $300 chứ không thể 300 ổ bánh mì, mặc dù số bánh mì đó giá trị $300.
3. Phương tiện hợp pháp dùng mua bán, trao đổi với nhau. Trên mỗi đồng tiền giấy Úc có ghi “This Australian note is Legal Tender throughout Australia and Its Territories”. Riêng tiền Việt Nam không tìm thấy giòng chữ nói đến tính chất pháp lý tương tự như vậy.
Tiền lại được chia ra làm nhiều loại khác nhau, tiêu biểu:

• Tiền giấy; thường là loại tiền có nhiều màu và mang hình các danh nhân quốc gia. Loại tiền giấy không có giá trị thực chất như tiền đồng, bạc hay vàng. Tuy nhiên được chính phủ ban hành sắc luật quy định tính cách hợp pháp và giá trị của nó. Thế giới ngày nay lấy tiền giấy làm căn bản mua bán hay trao đổi với nhau.

• Hàng hóa thay tiền: hầu hết xã hội thời xa xưa dùng hàng hóa để trao đổi nhau, ít ra hàng hóa cũng có giá trị thực của nó như mang lúa mì đổi lấy dầu ăn hay gia súc đổi lấy vải vóc.
• Lấy vàng làm căn bản: vàng cũng là hàng hóa nhưng được dùng vào các công dụng khác nhau như nữ trang, trám răng. Vào cuối thế kỷ 19 vàng là căn bản cho toàn thế giới, người ta có thể mang tiền giấy để đổi lấy vàng khối.

Kiểm soát số lượng tiền

Kiểm soát số lượng tiền lưu hành trong nền kinh tế bằng 2 cách: bán và mua công khố phiếu. Khi ngân hàng Trung Ương muốn giảm lượng tiền tệ lưu hành trong nước, bán công khố phiếu cho công chúng sẽ thu tiền vào ngân hàng Trung Ương. Khi muốn tăng lượng tiền, mua công khố phiếu từ công chúng. Đây là cách tăng thêm lượng tiền vào nền kinh tế.
Đo lường số lượng tiền
Không thể nào chính xác, một cách tương đối là lấy tổng số tiền lưu hành trong ngày cộng (+) với tổng số tiền gởi vào trương mục các loại, cộng (+) giá trị cổ phần cùng các quỹ hưu bổng. Ngoài ra số tiền mặt trong túi không thể ước lượng được.
Ảnh hưởng của đồng tiền
Chúng ta đã có khái niệm về đồng tiền, cách thức kiểm soát và đo lường số lượng tiền. Lạm phát trong bất kỳ quốc gia nào đều bị ảnh hưởng bởi 3 yếu tố chính: khả năng sản xuất quyết định tổng sản lượng đích thực quốc nội Real GDP(Gross Domestic Product); Số lượng tiền tệ cung cấp trong nền kinh tế quyết định giá cả thị trường của tổng sản lượng quốc nội (GDP); và lạm phát là tỉ số giữa giá trị thị trường và giá trị đích thực của tổng sản lượng quốc nội.
Lạm Phát
Từ đó cho chúng ta kết luận: Ngân Hàng Trung Ương có quyền tối thượng để kiểm soát mức lạm phát. Nếu giữ quân bình và ổn định số lượng tiền tệ cung cấp, vật giá thị trường sẽ ổn định. Nếu cung cấp số lượng tiền lớn vào nền kinh tế, vật giá sẽ nhảy vọt rất nhanh, hay nói cách khác là lạm phát.
Lợi tức quốc gia
Quốc gia có 3 nguồn lợi tức chính: thuế cá nhân và công ty, gây quỹ dưới hình thức bán công khố phiếu cho công chúng, và sau cùng là in tiền. Thế giới ngày nay theo hiến pháp, bất cứ chính quyền nào cũng có quyền in tiền mà người dân buộc phải chấp nhận giá trị của nó. Khi hệ thống thuế của quốc gia hoàn hảo, quan chức trong sạch thì lợi tức quốc gia càng cao và từ đó lương bổng tương đối đủ sống. Ngược lại nếu quan chức gây lũng đoạn lợi tức quốc gia, chính phủ sẽ phải in thềm tiền để bù vào sự thâm thủng đó.
In tiền
Khi một chính phủ in tiền để cung ứng cho nhu cầu chi tiêu sẽ gia tăng số lượng tiền tệ trong nền kinh tế và sẽ gây ra lạm phát. Thực tế bất cứ quốc gia nào cũng in tiền. Hoa Kỳ chỉ in một số lượng nhỏ bằng 3% tổng số lợi tức quốc gia trong khi Ý và Hy lạp in trên 10%. Các quốc gia có mức lạm phát tăng nhanh như Việt Nam thường lấy việc in tiền làm nguồn lợi tức chính.
Đã biết in tiền càng nhiều lạm phát càng cao, và lạm phát càng cao lại in tiền càng nhiều để cung ứng cho nhu cầu chi tiêu của chính phủ. Lạm phát được xem như là một loại thuế vô hình đánh trên những ai giữ tiền trong tay.
Ví dụ: Tháng 06/07 giá 1kg gạo $3150
Tháng 12/07 $3500

Vật chất là 1kg gạo không thay đổi, cho ta kết luận $3500 hôm nay tương đương với $3150 của 6 tháng trước, vật giá gia tăng $350 hay lạm phát 10% trong 6 tháng, đó là tình trạng in tiền thái quá gây ra tình trạng lạm phát ở Việt Nam hiện nay.